paul lemmens lid Vereniging van Filosofen in de Praktijk ingeschreven CKN Beroepsregister Kinderfilosofen KvK 89658353 contact

volwassenen kinderen/jongeren/scholen  lezingen boek wie ben ik

Als liefhebber van muziek én filosofie schreef ik het boek: oor in... oor in… is een boek over muziekfilosofie. Wat maakt dat we iets muziek noemen? Bestaat muziek alleen uit geluiden voortgebracht door de menselijke stem of instrumenten? Kan het geluid van een machine ook muziek zijn? Wat verwachten wij van of bij muziek? En waarom is dat? Is het voorbestemd naar welke muziek we luisteren? Muziekfilosofie onderzoekt wat muziek is en hoe de relatie is tussen muziek, geest en emoties. Muziekverbeelding en muziekbeleving zijn twee belangrijke begrippen als het gaat om die relatie. Van muziek kan iemand emotioneel worden. Filosoof Cassius Longinus legt het uit als “de beroering van de zenuwen”. Anderen, zoals Eduard Hanslick en Arthur Schopenhauer vinden dat muziek slechts bestaat uit “klinkend, bewegende vormen” of dat “muziek niets representeert”. Toch geven wij allemaal betekenis aan muziek. Volgens Pythagoras doen we dat wiskundig, Deryck Cooke ziet muziek meer als een taal en Susanne Langer legt uit dat we ook betekenis geven aan muziek door beelden. Er gebeurt nog veel meer als we naar muziek luisteren, we stemmen onze hartslag op elkaar af, of vinden heerlijk subjectief dat onze smaak beter is dan die van een ander. Stilte in muziek kan net zo betekenisvol zijn als geluid. En wat is dat geluid dan? Kunnen geluiden muziek zijn? Pierre Schaeffer vindt het raar dat we bij muziek uitgaan van de abstractie van het notenschrift. Hij draait het om en gebruikt de geluiden om ons heen om muziek te maken. Is, zoals Pythagoras het al uitlegde dan toch “alles muziek”? Hoe gaan we om met stilte? Bestaat stilte wel? John Cage schotelde het publiek 4’33” voor. Een tijdlang geen muziek en toch geluiden in de zaal. Is er geen stilte dan? Cage zocht het uit en kwam tot een opmerkelijke conclusie. Hoe lang duurt een compositie eigenlijk? Maurice Ravel maakte zich erg druk over de exacte uitvoering van 17 minuten van zijn Bolero. Is dat belangrijk? Gaat het niet om het verschil, zoals Henri Bergson in zijn boek ‘Tijd en vrije wil’ uitlegt, tussen temps en durée? De gemeten tijd versus de beleefde tijd, objectiviteit versus subjectiviteit? Is tijd in muziek wel belangrijk eigenlijk? Dat iedereen muziek anders beleeft is door de jaren heen wel duidelijk geworden, maar niet of we eigenlijk nog wel luisteren naar muziek. Luisteren is wat anders dan horen namelijk. We leven in een tijd waarin liedjes korter worden en het refrein eerder moet beginnen, omdat anders de aandacht al weg is. Vluchtig swipegedrag? In Nederland worden we tijdens concerten geconfronteerd met de zogenaamde ‘Dutch disease’: kletsen tijdens een optreden. Het is een toonbeeld van het hebben van geen enkel respect voor zowel muzikant als luisteraar. Zijn wij het luisteren verleerd? Onze verbeelding speelt een centrale rol in hoe we muziek ervaren en interpreteren. Die verbeelding wordt gestuurd door woord en beeld. Denk maar eens aan ‘de zee’. Het woord stuurt je al een denkrichting uit. Zo gaat dat ook met hoezen. Past het beeld op de hoes bij de muziek? En passen jouw eigen beelden bij de muziek? Zijn die hetzelfde als alle filmpjes of clips? Of wordt je eigen beeldvorming ‘vermoord’ door de heersende trend van beelden bij muziek? Is de muziek van nu niet allemaal filmmuziek geworden? Muziekfilosofie biedt nogal wat stof tot nadenken. Er is nog veel meer te lezen in het boek, maar er worden ook talrijke vragen gesteld aan de lezer. De bedoeling is het eigen denken te activeren. Alleen lezen is weinig filosofisch immers. Nieuwsgierig geworden? oor in… kost 25 euro ex. verzendkosten. Het boek is niet te koop in een winkel, je kunt het boek alleen bij mij bestellen. Als je er een wil, stuur mij dan een mail (contact: linksboven). Lezing: Op verzoek gaf ik een lezing over muziekfilosofie. Daarbij ga ik uit van mijn boek. Interesse? Stuur gerust een mail (contact: linksboven).